న్యూఢిల్లీ – యూనిఫైడ్ పేమెంట్స్ ఇంటర్‌ఫేస్ (UPI) లావాదేవీలపై మర్చంట్ డిస్కౌంట్ రేట్ (MDR) విధించబడుతుందన్న ఊహాగానాలను భారత ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖ ఖండించింది. జూన్ 11న విడుదలైన ప్రకటనలో, ఈ వాదనలను “పూర్తిగా తప్పుడు, ఆధారరహితమైనవి మరియు తప్పుదారి పట్టించేవి” అని పేర్కొంటూ, ప్రజలలో నెలకొన్న ఆందోళనలను నివారించే ప్రయత్నం చేసింది.

MDR అంటే ఏమిటి?

మర్చంట్ డిస్కౌంట్ రేట్ (MDR) అనేది కార్డు లేదా డిజిటల్ చెల్లింపులను ప్రాసెస్ చేసే సమయంలో వ్యాపారులపై విధించే రుసుము. 2020లో సెంట్రల్ బోర్డ్ ఆఫ్ డైరెక్ట్ టాక్సెస్ (CBDT) వ్యక్తిగతంగా వ్యాపారులకు చేసే (P2M) UPI లావాదేవీలపై MDR రుసుమును రద్దు చేసింది. అలాగే, ఈ లావాదేవీలపై జీఎస్టీ కూడా వర్తించదు, తద్వారా వినియోగదారులకు ఖర్చు తక్కువగా ఉంటుంది.

ప్రభుత్వ ప్రోత్సాహక పథకాలు

UPI లావాదేవీలను ప్రోత్సహించేందుకు కేంద్ర ప్రభుత్వం పలు ఆర్థిక పథకాలను ప్రవేశపెట్టింది. ప్రధానంగా చిన్న వ్యాపారులు మరియు తక్కువ విలువ గల లావాదేవీలకు మద్దతుగా ఈ నిధులు కేటాయించబడ్డాయి:

• 2021–22: ₹1,389 కోట్లు
• 2022–23: ₹2,210 కోట్లు
• 2023–24: ₹3,631 కోట్లు
• 2024–25: ₹1,500 కోట్లు (కేంద్ర కేబినెట్ ఆమోదించిన నూతన ప్యాకేజీ)

UPI యొక్క అభివృద్ధి – గణాంకాలు చెప్పే గాథ

UPI భారతదేశ డిజిటల్ చెల్లింపుల విప్లవానికి కేంద్రబిందువుగా మారింది.
రిజర్వ్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా (RBI) నివేదిక ప్రకారం:

• 2025 ఆర్థిక సంవత్సరం:
  • లావాదేవీల సంఖ్య: 185.8 బిలియన్ (41.7% వృద్ధి)
  • విలువ పరంగా: ₹261 లక్షల కోట్లూ
• 2024 మార్చి నెల: ₹24.77 లక్షల కోట్లూతో రికార్డు స్థాయిలో లావాదేవీలు

ACI వరల్డ్‌వైడ్ నివేదిక ప్రకారం, 2023లో ప్రపంచ రియల్-టైమ్ లావాదేవీల్లో భారత్ వాటా 49%, ఇది ప్రపంచానికి ఓ ఆదర్శంగా నిలిచింది.

తప్పుడు వార్తలపై స్పందన

ఇటీవలి కొన్ని మీడియా కథనాలు ₹3,000 పైబడే UPI లావాదేవీలపై MDR వసూలు చేస్తారని, GST విధిస్తారని పేర్కొన్నాయి. దీనిపై ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖ 2025 ఏప్రిల్‌లోనే స్పందించి స్పష్టత ఇచ్చింది – ఇటువంటి ప్రతిపాదనలు పరిశీలనలో లేవు, వాటికి ఆధారం లేదు.

పేమెంట్స్ కౌన్సిల్ ఆఫ్ ఇండియా (PCI) కొన్ని సందర్భాల్లో పెద్ద వ్యాపారుల కోసం MDRని ప్రతిపాదించినా, ప్రభుత్వ విధానం స్పష్టంగా – UPI పై MDR లేదు అనే దిశలోనే ఉంది.

భవిష్యత్తు దిశగా

UPI ప్రపంచవ్యాప్తంగా అభినందించబడుతున్న చెల్లింపు మౌలిక సదుపాయంగా ఎదిగింది. ప్రోత్సాహక పథకాలు, ప్రజల భాగస్వామ్యం, ప్రభుత్వ నిబద్ధత కలిసివస్తూ, దీన్ని అందరికీ అందుబాటులో ఉండే, సురక్షితమైన, ఖర్చు-సమర్థవంతమైన వ్యవస్థగా తీర్చిదిద్దుతున్నాయి.

ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖ వేగవంతమైన ప్రతిస్పందన ప్రజల విశ్వాసాన్ని నిలబెట్టడంలో కీలకపాత్ర పోషిస్తోంది.