తెలంగాణ మరియు ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రాలు ప్రస్తుతం తీవ్రమైన ఆర్థిక ఒత్తిడిని ఎదుర్కొంటున్నాయి. రెండు రాష్ట్రాలు తమ ఖర్చులను నెట్టుకొనడానికి అధిక మొత్తంలో అప్పులను ఆధారంగా చేసుకుంటున్నాయనే విమర్శలు బలంగా వినిపిస్తున్నాయి.
2023-24 ఆర్థిక సంవత్సరానికి తెలంగాణ అప్పులు రూ.3.57 లక్షల కోట్లకు చేరగా, ఆంధ్రప్రదేశ్ అప్పులు రూ.11 లక్షల కోట్లకు అధిగమించినట్లు సమాచారం. ఈ సంక్షోభానికి ప్రధాన కారణాలు ఏమిటి? పరిష్కార మార్గాలు ఏంటి?
ఈ వ్యాసంలో తెలుగురాష్ట్రాల అప్పుల స్థితిని సమగ్రంగా విశ్లేషిద్దాం.

ప్రస్తుత అప్పుల స్థితిగతులు

తెలంగాణ

2014లో రాష్ట్ర ఏర్పాటయ్యే సమయానికి అప్పులు రూ.75,577 కోట్లు కాగా, 2023-24 నాటికి ఈ సంఖ్య రూ.3.57 లక్షల కోట్లకు చేరింది. ప్రభుత్వ రంగ సంస్థల సహా మొత్తం అప్పు రూ.4.33 లక్షల కోట్లుగా ఉంది. ఇది రాష్ట్ర స్థూల ఉత్పత్తిలో (GSDP) 23.8% స్థాయిని అధిగమించింది.

ఆంధ్రప్రదేశ్

2022 నాటికి రూ.3.98 లక్షల కోట్లుగా ఉన్న అప్పు, 2025 నాటికి రూ.11 లక్షల కోట్లకు చేరినట్లు అంచనాలు. ఫలితంగా ఏటా వడ్డీ చెల్లింపులకు రూ.70,000 కోట్లు వెచ్చించాల్సిన పరిస్థితి నెలకొంది.

అప్పుల పెరుగుదల వెనుక ప్రధాన కారణాలు

భారీ ప్రాజెక్టుల చేపదీత

• తెలంగాణ: కాళేశ్వరం లిఫ్ట్ ఇరిగేషన్ ప్రాజెక్ట్‌కు రూ.80,000 కోట్లకు పైగా అప్పు తీసుకున్నప్పటికీ, దీని నుండి ఆశించిన లాభం లభించలేదు అనే విమర్శలు ఉన్నాయి.
• ఆంధ్రప్రదేశ్: అమరావతి రాజధాని నిర్మాణం, పోలవరం వంటి మౌలిక వసతుల ప్రాజెక్టుల కోసం భారీగా అప్పులు చేస్తున్నారు.

ఉచిత పథకాలు మరియు సబ్సిడీలు

రైతు బంధు, రైతు భరోసా, ఉచిత విద్యుత్, పింఛన్లు, బస్సు సేవలు వంటి పథకాలు ప్రజలకు మేలు చేసినా, ప్రభుత్వ ఖజానాపై గణనీయమైన భారం మోపుతున్నాయి.

రాబడి లోపం

• తెలంగాణలో ఆదాయ వనరులు ఉండి కూడా భూమి పన్ను, ఎక్సైజ్ ఆదాయం తక్కువగా ఉండటంతో అప్పులు తీసుకోవాల్సి వస్తోంది.
• ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో GST వృద్ధి -2%కి పడిపోవడం ఆర్థిక సంక్షోభాన్ని మరింత పెంచుతోంది.

కేంద్ర నిధుల ఆలస్యం

GST పరిహారం, ఇతర కేంద్ర ప్రోత్సాహక నిధులు ఆలస్యంగా రావడం వల్ల రాష్ట్రాలు బహిరంగ మార్కెట్ నుంచే అప్పులు తీసుకోవాల్సి వస్తోంది.

అప్పుల భారం వల్ల కలిగే పరిణామాలు

• వడ్డీ భారం: ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వం ఏటా వడ్డీలకే రూ.70,000 కోట్ల వరకు వెచ్చిస్తోంది.
• మౌలిక వసతుల ప్రణాళికలు నిలిచిపోవడం: సంక్షేమ పథకాలకే అధికంగా ఖర్చు అవుతున్నందున, మౌలిక రంగానికి నిధులు కేటాయించలేకపోతున్నారు.
• ప్రజలపై పన్నుల భారం: అప్పుల భారాన్ని పన్నుల రూపంలో ప్రజల మీద మోపాల్సిన పరిస్థితి ఏర్పడుతోంది.

ప్రభుత్వాల వాదనలు

• తెలంగాణ: అప్పుల భారం FRBM పరిమితుల్లోనే ఉందని మాజీ ఆర్థిక మంత్రి హరీష్ రావు స్పష్టం చేశారు.
• ఆంధ్రప్రదేశ్: గత YSRCP ప్రభుత్వమే అప్పుల్ని పెంచిందని తాజా ప్రభుత్వం ఆరోపిస్తోంది. అమరావతి, పోలవరం ప్రాజెక్టులతో స్థిరత తెస్తామని హామీ ఇచ్చింది.

పరిష్కార మార్గాలు

ఆదాయ వనరుల విస్తరణ

• GST, ఎక్సైజ్, భూమి పన్నుల వసూలు మెరుగుపరచాలి.
• ఐటీ, రియల్ ఎస్టేట్ రంగాల్లో పెట్టుబడులను ఆకర్షించే విధానాలు తీసుకురావాలి.

సంక్షేమ పథకాల పునఃసమీక్ష

• ఉచిత సేవలను నిజంగా అర్హత ఉన్నవారికి మాత్రమే పరిమితం చేయాలి.
• ఆర్థికంగా బలహీన వర్గాలకు ప్రాధాన్యత ఇవ్వాలి.

మౌలిక వసతులపై కేంద్రీకరణ

• అప్పులు తీసుకునే సమయంలో దీర్ఘకాలిక అభివృద్ధికి తోడ్పడే ప్రాజెక్టులకు మాత్రమే వినియోగించాలి.

పారదర్శకత మరియు జవాబుదారీతనం

• అప్పుల వివరాలు ప్రజల ముందు పారదర్శకంగా ఉంచాలి.
• బడ్జెట్ ఖర్చులు సమర్థవంతంగా నిర్వహించాలి.

ముగింపు

తెలంగాణ మరియు ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రాలు అప్పుల భారంతో ఆర్థికంగా ఇబ్బందులు ఎదుర్కొంటున్నాయి. ఈ పరిస్థితిని ఎదుర్కొనడానికి ఆదాయ వనరుల పెంపు, ఖర్చుల నియంత్రణ, మౌలిక రంగంపై దృష్టి వంటి చురుకైన చర్యలు అవసరం.
ప్రభుత్వాలు జవాబుదారీతనం మరియు పారదర్శకతతో ముందుకెళితే, ఈ సంక్షోభం నుంచి బయటపడడం సాధ్యమే.